पिशी डाकिनी संस्कृतमग्ना (कविश्रेष्ठ विंदा करंदीकरांच्या पिशी मावशीच्या काही कवितांचा संस्कृत भावानुवाद)

मांडणीसाठी विशेष आभार: संहिता-अदिती जोशी

स्वीय प्रस्तावना
कितेक दशकांच्या झोपेतुन,	बहुदशकानां गभीर शयना-
पिशी मावशी जागी झाली,	दुत्थिता हि डाकिनी पिशी सा।
जागी होऊन हर्षोन्मीलित	मृतयोन्यामप्यमृततत्त्वा-
रसिक-हृदातून पिंगा घाली।।१।।	दमृतवाण्या पुनर्मिलति सा।।
	.
अफाट प्रतिभेच्या अर'विन्दा'-	शोभनार’विन्दा’कार-चितौ
-तुनी प्रकटली 'कृत्ये'मधुनी,	‘कृत्या’यामाविर्भूतेयम्।
आज पुन्हा संजीवन लाभुन	पुन: प्रकटिता मत्त: खलु
डोकावित ही अधून-मधुनी ।।२।।	सिसृक्षा-संजीविनिकलितेयम्।।
	.
मात्र टिकोनी आहे बर का	परन्तु रसिका जानन्तु च यत्-
तिचा तोच तो खट्याळ नखरा!	अद्याप्येव तथैवात्यक्ता:।
प्राकृतातुनी संस्कृत होऊन	बाल्यास्पद-लीलास्तस्यास्ता:
पुन्हा तोच आनंद दे खरा।।३।।	संस्कृतायिता: प्राकृतमत्ता:।।

पिशीमावशीच्या पोथ्या	पिशी डाकिन्या: पांडूलिप्यध्ययनम्
मध्याह्नीच्या नंतर रात्री	सायंकाले रात्रावथवा-
मावळल्यावर चंद्र कधीही,	पीयूषांशौ क्वचिदस्तमिते
पिशी मावशी चष्मा घालून	उपलोचनधृक्पिशी डाकिनी
जुन्यापुराण्या पोथ्या पाही	पाण्डूलिप्यध्ययने रमते।
	.
रोज वाचते वेताळविजय	'वेताल-विजयकथां' पठति सा
अन् 'भस्मासूरप्रताप' नंतर,	भस्मासुरप्रतापं पठति
कधी भयासुरमाहात्म्य, आणिक,	क्वचित्पठति रावणलीला: सा
'रावणलीला' वेळ असे तर	भयासुरस्य माहात्म्यं पठति।
	.
त्यातील पहिल्या पोथीवरती	तस्या प्राचीनतमे ग्रन्थे
जुन्यापुराणी कवटी असते,	'पेपरवेट'वद्धि तत्स्थं तत्
पेपरवेटच म्हणाल, ते पण	सहस्रवर्षीयं नृ-कपालं
अंधारातून खुदकन हसते	घोरे तमसि च हसति सुविकटं।।
	.
अंधारातील कोनाड्यातून	घोरतमसि सा पिशी मातृका
पिशी मावशी रापत राहे,	ग्रंथान्वेषणकार्यरता स्यात्,
जवळपास ती आल्यानंतर,	‘अत्रायमहं’ पुस्तकं तदा,
पोथी म्हणते इथेच आहे	वदति हि भयदं चान्यत्किं स्यात्।।
	.
डोळे बघती खूप खोलसे,	लोलायितौ पुटन्तौ ओष्ठौ;
ओघळलेले ओठ हालती,	गभीर नेत्राभ्यां तद् पठनम्
उच्चाराविण चाळे वाचन	नाट्यमनुच्चारितपठनस्य
आणिक डुलणे मागे-पुढती	तनुरपि तद्दोलायितमखिलम्।।
	.
पिशी मावशी चष्मा घालुन	उपलोचनधृक्पिशीमातृका
पोथी वाचे, अंधाराचा	आरात्रिदिनं पठति पुस्तकम्,
तिला न होतो त्रास कधीही	ज्ञानतेजसि च तस्मिन् तस्या-
त्या चष्म्याला कसल्या काचा?	उपनेत्रं खलु काचविहीनम्।।

पिशीमावशीचे घर	पिशी डाकिन्या: गृहम्

मसणवटीच्या राईमध्ये	श्मशानमार्गे वृक्षवेष्टिते-
पडक्या घुमटीच्या वाटेवर,	दग्धमृतस्तटाके गूढं|
भेंडवताच्या डोहापाशी	भग्नगृहस्य समीपे वीथौ
पिशीमावशीचे आहे घर	पिशिडाकिन्या: गृहं निगूढं|।
	.
पिशी मावशीच्या पायाशी	'पिशिडाकिन्या अभितश्चैक:
मनीमांजरी दिसेल काळी	कृष्ण-बिडाल: सदाऽहिंसक:
ती न कधीही खाते उंदिर	अमूषकान्न: केवलं क्वचित्
फक्त खातसे सफेद पाली	बुभूक्षितेऽत्ति च श्वेतगोधिक:||
	.
दिसेल दारावरी पिंजरा	द्वारे पश्यतु शुकपंजरस्थ-
पिंजऱ्यात ना दिसेल राघू	काकस्तत्राहो न शुकस्तत्
परंतु त्यातून एक कावळा	मंजुलस्वरे हसति स “ख्यू:...ख्यू:”
हसेल ख्ये ख्ये आणिक खू खू	तथा विकटलीलासु विपश्चित्||
	.
पिशी मावशी म्हणते त्याला	पिशी वदति,”भो काकम्भट्ट
"काकंभडजी भोगा आता	कर्मफलं च भुनक्तु ह्यभिन्नम्,
पुन्हा दक्षिणा मिळण्यासाठी	दक्षिणेप्सया सेवितं खलु,
श्राद्धाचेही पुन्हा जेवता?"	त्वयाऽपवित्रं तच्छ्राद्धान्नम्||
	.
आणि मनीला कैसे म्हणते	पिशी पृच्छति च कृष्णबिडालम्-;
''या मनुताई कशास वळवळ?	अपि तेऽसह्यं बिडालजन्म|
चोरलात ना कंठा मागे,	कुतस्त्वया तद्विहितं पूर्वं
आता भोगा; हे त्याचे फळ"	दोषास्पदं हि चौर्यं कर्म||
	.
पिशी मावशी एकलकोंडी	पिशी वसति सा एकाकिनी खलु
तिच्या घरी ना नोकरचाकर	गृहं च तस्या: चित्रमभृत्यम्,
मुसळे देती कांडून पोहे	अहो कुत: पिष्टं, चित्रं तत्-
जाते दळते पीठ भराभर	मुसलं करोति कंडनकृत्यम् ||